اثر علفکش های پیش و پس رویشی و تلفیق آن ها بر کنترل علفهای هرز و عملکرد گلرنگ

علفهای هرز به طرق مختلف (رقابت با محصول زراعی برای جذب آب ، مواد غذایی ونور، اثرات اللوپاتیکی، مزاحمت در برداشت و غیره) باعث کاهش عملکرد محصولات زراعی می گردند اگرچه کنترل شیمیایی دارای معایبی از جمله خسارت به محصول، باقی ماندن بقایای علفکش در خاک، خسارت به محصولات بعدی و آلودگی محیط زیست می باشد، ولی تمام این معایب با انتخاب صحیح و به کارگیری به موقع و به مقدار مناسب و با مدیریت صحیح علفکش، به حداقل ممکن خواهد رسید. در دوره روزت که سرعت رشد بوته های گلرنگ بسیار کند و بطئی است علفهای هرز به سرعت رشد کرده و بر سر منابع غذایی و نور به شدت با بوته های گلرنگ رقابت می کنند. به منظور تعیین اثر¬بخشی دو علفکش پیش¬رویشی (تریفلورالین و اتال¬فلورالین) و تلفیق آنها با سه علفکش پس¬رویشی (ستوکسیدیم، سیکلوکسیدیم و هالوکسی¬فوپ) و نیز دو علفکش پس¬رویشی (دسمدیفام و فن¬مدیفام) بر روی کنترل علفهای هرز و خصوصیات رشد و عملکرد گلرنگ (توده کوسه)، آزمایشی در سال 1385 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک نجف¬آباد انجام شد. در این مطالعه، 10 تیمار علفکش همراه با شاهد وجین و شاهد علف¬هرز در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای علفکش پس رویشی در مرحله 8-6 برگی گلرنگ اعمال شدند. وجین علفهای هرز نیز در پلات شاهد وجین به طور مداوم و قبل از رسیدن ارتفاع آنها به 5 سانتیمتر تا زمان رسیدگی فیزیولوژیک انجام شد.گونه-های علف¬هرز موجود در مزرعه شناسایی شدند و صفات تعداد بوته، ارتفاع بوته و وزن خشک برای علفهای هرز سبز¬شده به تفکیک گونه اندازه¬گیری شدند. به منظور تعیین اثر علفکش¬ها و نیز رقابت علفهای هرز روی گلرنگ، ارتفاع و وزن خشک بوته گلرنگ اندازه¬گیری شد. نمونه¬گیری¬ها در زمان قبل از مصرف علفکش¬های پس¬رویشی، مرحله گرده¬افشانی و مرحله رسیدگی فیزیولوژیک گلرنگ انجام شدند. عملکرد و اجزای عملکرد شامل تعداد طبق در بوته تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه اندازه¬گیری شد و شاخص برداشت نیز محاسبه گردید. تاج¬خروس وحشی، سلمه¬تره، پنیرک و پیچک علفهای هرز غالب در مزرعه بودند. تیمارهای علفکش پیش¬رویشی علفهای هرز موجود را در حد قابل قبولی (تا صد درصد) کنترل کردند و اثر¬بخشی مساوی در کاهش تعداد، ارتفاع و وزن خشک علفهای هرز داشتند. در تیمارهایی که علفکش¬های پس¬ رویشی دسمدیفام و فن¬مدیفام مصرف شده بود ارتفاع، وزن خشک بوته، عملکرد و اجزاء عملکردگلرنگ کاهش معنی¬داری نسبت به شاهد وجین و دیگر تیمارها داشت. این کاهش احتمالاً به دلیل رقابت علفهای هرز و اثرات سوء تماس علفکش با گیاه می¬باشد. علفکش¬های ستوکسیدیم، سیکلوکسیدیم و هالوکسی¬فوپ اثری بر روی علفهای هرز نداشتند که با توجه به باریک-برگ¬کش بودن این علفکش¬ها این مسأله کاملاً منطقی به نظر می¬رسد. در تیمارهایی که علفکش پیش کاشتی به همراه علفکش پس رویشی به کار رفته بود میزان عملکرد با تیمار شاهد وجین و ردیفهایی که در آنها علفکش پیش کاشتی به تنهایی مصرف شده بود تفاوت معنی داری وجود نداشت. بنابراین این سه علفکش بر روی گلرنگ نیز اثر سوئی نداشتند. رقابت علفهای هرز با محصول، بخصوص در اوایل فصل رشد گلرنگ، باعث کاهش اجزاء عملکرد و عملکرد در تیمار شاهد علف¬هرز (27/2056 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با تیمار شاهد وجین (27/3259 کیلوگرم در هکتار) گردید. کلیه تیمارهایی که در آنها علفکش پیش¬رویشی مصرف شده بود، بواسطه کاهش رقابت علفهای هرز با محصول، اجزاء عملکرد و عملکرد گلرنگ را افزایش دادند. بالاترین عملکرد دانه گلرنگ در تیمارهای اتال¬فلورالین و تریفلورالین (به ترتیب 40/3142 و 69/3095 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. با توجه به کنترل مناسب علفهای هرز در این دو تیمار و عملکرد بالا و با توجه به توصیه-های محققین مبنی بر کاهش مصرف علفکش¬ها، تیمارهای اتال¬فلورالین و تریفلورالین برای کنترل علفهای هرز و حصول یک عملکرد مطلوب بدون ایجاد اثرات سوء بر گیاه گلرنگ می¬توانند قابل توصیه ¬باشند.